Điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole ở trẻ em HIV

Trẻ em bị nhiễm HIV là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương. Chúng có thể bị mắc các bệnh lý nhiễm trùng cơ hội nguy hiểm và đe dọa tới tính mạng. Chính vì thế, chúng ta cần phải hiểu biết và tiến hành điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole ở trẻ em HIV kịp thời.

Cotrimoxazole là gì?

Đây là một loại kháng sinh có tác dụng ngăn chặn, tiêu diệt vi khuẩn. Là dạng kết hợp 2 hoạt chất đối kháng acid folic, Cotrimoxazole chứa 1 phần trimethoprim và 5 phần sulfamethoxazole.

Cotrimoxazole được viết tắt là CTX, hay còn thường được gọi tắt là Cotrim. Có nhiều biệt dược khác nhau, chủ yếu là dạng viên kết hợp giữa Sulfamethoxazole (SMX) và Trimethoprim (TMP) với hàm lượng tương ứng là 800mg và 160mg hoặc 400mg và 80mg. Ngoài ra còn có dạng siro tiện dụng chia liều cho trẻ.

Dự phòng bằng Cotrimoxazole là gì?

Điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole ở trẻ em là hình thức chủ động dùng thuốc khi chưa có bệnh lý nhiễm trùng cơ hội PCP và Toxoplasma gondii. Tức là, uống thuốc này sớm để trẻ nhiễm HIV khỏi bị mắc bệnh lý nhiễm trùng cơ hội nguy hiểm tính mạng.

Hai bệnh lý được dự phòng hiệu quả bằng thuốc Cotrimoxazole ở trẻ em là:

• Pneumocystis jiroveci viết tắt là PCP
• Toxoplasma gondii hay còn gọi là bệnh lý do Toxoplasma.

Cả 2 trường hợp mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội này đều có thể tử vong. Trong khi PCP gây viêm phổi và suy hô hấp nhanh, thì Toxoplasma thường gây tổn thương ở não và cũng dần đến yếu liệt, đau đầu và tử vong.

Tại sao chúng ta phải điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole ở trẻ em HIV?

Trẻ em bình thường vốn dĩ đã dễ mắc bệnh truyền nhiễm. Trẻ em bị nhiễm HIV, hệ miễn dịch suy yếu thì nguy cơ tổn thương do các bệnh lý nhiễm trùng cơ hội càng tăng cao gấp bội. 

Một số lý do chính khiến chúng ta phải chủ động điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole sớm ở trẻ em HIV là:

• Viêm phổi PCP rất phổ biến ở trẻ bị nhiễm HIV
• Tỷ lệ tử vong do viêm phổi PCP ở trẻ nhiễm HIV nếu không điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole là 7 - 20%.
• Giảm tỷ lệ tử vong tới 43% nếu được dùng thuốc dự phòng kịp thời (nghiên cứu tại Zambia).
• Ngăn ngừa được nguy cơ mắc PCP và cả Toxoplasma não.

Chỉ định điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole cho trẻ như thế nào?

Chính vì tính cấp thiết, quan trọng của việc điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole, mà việc này cần bắt đầu rất sớm.

Theo khuyến cáo của Bộ y tế, chúng ta cần điều trị dự phòng Cotrimoxazole cho trẻ em như sau:

• Trẻ phơi nhiễm HIV: bắt đầu dùng thuốc từ 4 - 6 tuần sau sinh. Ngưng sử dụng khi hết nguy cơ lây truyền và được khẳng định không bị nhiễm HIV.
• Trẻ nhiễm HIV dưới 5 tuổi: chỉ định dùng Cotrimoxazole cho tất cả các trẻ và không ngừng khi chưa đủ 5 tuổi.
• Trẻ nhiễm HIV từ 5 tuổi trở lên: dùng khi số lượng CD4 dưới 350 hoặc có biểu hiện giai đoạn lâm sàng 3, 4. Chỉ ngừng khi đã uống ARV đủ ít nhất 12 tháng, số lượng CD4 phục hồi trên 350 và ổn định về lâm sàng.

Liều lượng và cách dùng thuốc Cotrimoxazole?

Thuốc có các dạng chế phẩm như sau:

• Dạng siro: 8mg TMP và 40 mg SMX trong mỗi 1 ml.
• Dạng viên nén: 80 mg TMP và 400mg SMX hoặc 160mg TMP và 800mg SMX trong mỗi viên nén. Ngoài ra còn có dạng gói 40/200mg và viên nén 20/100mg.

Liều lượng: 5mg TMP/kg/24 giờ. Uống mỗi ngày 1 lần, đúng giờ hàng ngày.

Tác dụng phụ của Cotrimoxazole và cách xử trí?

Khi điều trị dự phòng bằng thuốc Cotrimoxazol cho trẻ nhiễm HIV, chúng ta sẽ có thể bắt gặp một số tác dụng phụ không mong muốn. Đa phần là không nguy hại gì, những một số triệu chứng nếu nặng cần phải nhập viện theo dõi.

Sau đây là một số tác dụng ngoại ý và cách xử lý khi dùng thuốc Cotrim:

• Bồn nôn và nôn. Xử lý: cho uống sau khi đã tiêu hóa hết thức ăn. Uống buổi tối trước đi ngủ.
• Phát ban do quá mẫn. Có thể cho uống thuốc chống dị ứng.
• Thiếu máu. Trường hợp này phải làm xét nghiệm công thức máu định kỳ. Nếu thiếu máu nặng phải ngừng dùng thuốc Cotrim.
• Độc tính gan. Xử lý bằng cho uống thuốc bổ gan.

Những trường hợp không được dùng thuốc Cotrimoxazol dự phòng cho trẻ em:

Hầu hết trẻ bị nhiễm HIV sẽ được chỉ định dùng thuốc Cotrimoxazol sớm. Tuy nhiên, một số ca không uống được loại thuốc này nếu:

• Quá mẫn với bất kì thành phần nào của thuốc
• Dị ứng thuốc mức độ 3, 4 biểu hiện bằng hội chứng Stevens-Johnson.

Giải pháp thay thế là chuyển sang dùng thuốc Dapsone.

Liều lượng và chỉ định của thuốc Dapsone:

Thuốc Dapsone được dùng để điều trị dự phòng viêm phổi PCP cho trẻ em nhiễm HIV không dùng được thuốc Cotrimoxazole.

Liều nhi khoa khuyến cáo là 2mg/kg/ ngày. Uống 1 lần mỗi ngày.

Lưu ý là thuốc này không có hiệu quả dự phòng Toxoplasma não như của Cotrimoxazol.

Nói tóm lại, điều trị dự phòng bằng Cotrimoxazole ở trẻ em HIV là rất cần thiết. Chúng ta phải chỉ định dùng sớm, đủ liều trình để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng cơ hội viêm phổi PCP và Toxoplasma gondii.

Ship thuốc ARV tận nơi liên hệ Hotline: DS.Hồng Nhung 0974433519.

Mọi vấn đề về chuyên môn cần trao đổi liên hệ Bác sĩ Thắng, call-zalo: 0988778115.

Xem thêm:

Chẩn đoán và điều trị bệnh B20 như thế nào?

Các tiêu chuẩn điều trị ARV mới nhất hiện nay 2023?

HIV/AIDS là gì? Tại sao chưa thể trị dứt loại bệnh này?

Ở đâu có chuyên gia tư vấn HIV giúp bạn giải đáp mọi thắc mắc?

Nhiễm HIV ở trẻ em diễn tiến như thế nào?

Mua thuốc chống phơi nhiễm HIV ở đâu Hà Nội và TPHCM chuẩn?

Trẻ nhiễm HIV sống được bao lâu?

Điều trị ARV/HIV rẻ uy tín chất lượng ở đâu tốt nhất?

HIV là gì, đặc điểm cấu tạo virus HIV?

Thuốc PEP là gì, giá bao nhiêu, mua ở đâu tốt nhất?

Xét nghiệm đo tải lượng virus HIV bao nhiêu tiền, làm ở đâu?

Người nhiễm HIV có béo được không?

Virus HIV vào máu người sẽ làm những gì?